ประเทศในยุโรปกลาง
52°N 20°E / 52°N 20°E / 52; 20
โปแลนด์ [ d] มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า สาธารณรัฐโปแลนด์ [ e] เป็นประเทศ ในตอนกลางของยุโรป [ 15] แบ่งออกเป็น 16 จังหวัด ครอบคลุมพื้นที่กว่า 312,696 ตารางกิโลเมตร (120,733 ตารางไมล์) และมีภูมิอากาศแบบอบอุ่นตามฤดูกาล เป็นส่วนใหญ่[ 9] โปแลนด์มีประชากรเกือบ 38.5 ล้านคน และเป็นรัฐสมาชิก ที่มีประชากรมากที่สุดเป็นอันดับ 5 ของสหภาพยุโรป[ 9] โดยมีวอร์ซอ เป็นเมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุด ของประเทศ โดยมีเมืองใหญ่อื่น ๆ ได้แก่ กรากุฟ , วุช , วรอตสวัฟ , ปอซนัญ , กดัญสก์ และชแชชิน
ดินแดนที่มีความหลากหลายทางภูมิศาสตร์ของโปแลนด์นั้น ครอบคลุมตั้งแต่ชายฝั่งตามแนวทะเลบอลติก ทางตอนเหนือของประเทศ ไปจนถึงเทือกเขาชูแดแรส และคาร์เพเทียน ทางตอนใต้ โปแลนด์มีพรมแดนทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือติดกับลิทัวเนีย และรัสเซีย (ผ่านทางแคว้นคาลินินกราด ) ทิศตะวันออกติดกับเบลารุส และยูเครน ทิศใต้ติดกับสโลวาเกีย และเช็กเกีย และทิศตะวันตกติดกับเยอรมนี [ 16]
ประวัติศาสตร์ ของมนุษย์ที่มีชีวิตชีวาบนผืนดินของโปแลนด์ มีระยะเวลาอยู่เป็นหลายพันปี ตลอดยุคโบราณตอนปลาย มีความหลากหลายอย่างกว้างขว้าง โดยมีวัฒนธรรมและชนเผ่าต่าง ๆ ได้ตั้งรกรากอยู่บนที่ราบในยุโรปกลาง อันกว้างใหญ่ อย่างไรก็ตาม ชาวโปลันด์ตะวันตก เป็นผู้ที่ครอบครองภูมิภาคแห่งนี้ และก็ได้ตั้งชื่อให้กับภูมิภาคนี้ว่าโปแลนด์ การสถาปนารัฐโปแลนด์นั้นสามารถย้อนรอยไปถึง ค.ศ. 966 เมื่อมีผู้ปกครอง นอกรีตแห่งราชอาณาจักรที่อยู่ร่วมกับดินแดนของประเทศโปแลนด์ในปัจจุบัน ได้ยอมรับศาสนาคริสต์ และได้เปลี่ยนมานับถือคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก [ 17] ราชอาณาจักรโปแลนด์ ถูกก่อตั้งขึ้นใน ค.ศ. 1025 และใน ค.ศ. 1569 ก็ได้ประสานความสัมพันธ์ทางการเมืองที่มีมายาวนาน กับลิทัวเนีย โดยการลงนามในสหภาพลูบลิน สหภาพนี้ได้ก่อตั้งเครือจักรภพโปแลนด์–ลิทัวเนีย ซึ่งเป็นหนึ่งในประเทศที่มีพื้นที่มากที่สุด (มีพื้นที่มากกว่า หนึ่ง ล้าน ตารางกิโลเมตร หรือ 400,000 ตารางไมล์) และเป็นประเทศที่มีประชากรมากที่สุดในยุโรป ภายในคริสต์ศตวรรษที่ 16 ถึง 17 โดยมีระบบการเมืองเป็นแบบเสรีที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ ซึ่งได้รับเอารัฐธรรมนูญสมัยใหม่ เป็นฉบับแรกของยุโรปมาใช้ นั่นคือ รัฐธรรมนูญวันที่ 3 พฤษภาคม ค.ศ. 1791 [ 18] [ 19] [ 20]
หลังผ่านพ้นความโดดเด่นและความรุ่งเรือง แล้วนั้น เครือจักรภพโปแลนด์–ลิทัวเนียก็ถูกแบ่งดินแดนโดยประเทศเพื่อนบ้านของเครือจักรภพโปแลนด์–ลิทัวเนีย เมื่อช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 18 และได้รับเอกราช อีกครั้งใน ค.ศ. 1918 ด้วยสนธิสัญญาแวร์ซาย หลังจากความขัดแย้งทางด้านดินแดน อยู่หลายครั้ง โปแลนด์ซึ่งเป็นรัฐหลายชนชาตินั้น ได้รับการฟื้นฟูสถานะเป็นผู้เล่นหลักในการเมืองของยุโรป ในเดือนกันยายน ค.ศ. 1939 สงครามโลกครั้งที่สอง เริ่มต้นขึ้นด้วยการรุกรานโปแลนด์ โดยนาซีเยอรมนี ตามมาด้วยสหภาพโซเวียต ที่รุกรานโปแลนด์ตามกติกาสัญญาโมโลตอฟ–ริบเบินทร็อพ พลเมืองชาวโปแลนด์ประมาณ 6 ล้านคน รวมถึงชาวยิวในประเทศ จำนวน 3 ล้านคน เสียชีวิตลงตลอดช่วงระหว่างสงคราม[ 21] [ 22] ในฐานะที่เป็นรัฐสมาชิกของกลุ่มตะวันออก สาธารณรัฐประชาชนโปแลนด์ ได้ประกาศโดยทันทีว่า ประเทศของตนเป็นหัวหน้าในการลงนามสนธิสัญญาวอร์ซอ ท่ามกลางความตึงเครียดในสงครามเย็น ที่เกิดขึ้นทั่วโลก ภายหลังเหตุการณ์ใน ค.ศ. 1989 โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการเกิดขึ้นและการมีส่วนร่วมของขบวนการโซลิดาริตี รัฐบาลคอมมิวนิสต์ ถูกยุบ และโปแลนด์ก็ได้สถาปนาตนเองขึ้นมาใหม่ ในฐานะสาธารณรัฐประชาธิปไตย
โปแลนด์ถือเป็นตลาดที่พัฒนาแล้ว [ 23] และเป็นประเทศอำนาจปานกลาง โดยเป็นประเทศที่ใหญ่เป็นอันดับที่ 6 ของสหภาพยุโรป ตามผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (อำนาจตลาด) และใหญ่เป็นอันดับที่ 5 ตามภาวะเสมอภาคของอำนาจซื้อ [ 24] โปแลนด์ให้มาตรฐานการครองชีพ ความปลอดภัย และเสรีภาพทางเศรษฐกิจ ที่สูงมาก[ 25] [ 26] [ 27] เช่นเดียวกับการศึกษาในระดับมหาวิทยาลัย ที่ไม่ต้องเสียค่าเล่าเรียน และระบบหลักประกันสุขภาพแบบถ้วนหน้า [ 28] [ 29] ประเทศนี้มีแหล่งมรดกโลก ของยูเนสโก อยู่ 17 แห่ง โดย 15 แห่งเป็นแหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรม[ 30] โปแลนด์เป็นรัฐสมาชิกของเขตเชงเกน , สหภาพยุโรป, เขตเศรษฐกิจยุโรป , สหประชาชาติ , เนโท , องค์การเพื่อความร่วมมือและการพัฒนาทางเศรษฐกิจ และกลุ่มวิแชกราด
นิรุกติศาสตร์
ชื่อของประเทศโปแลนด์ในภาษาแม่ว่า Polska นั้น มีมาจากชนเผ่าเลติช ของชาวโปลันด์ตะวันตก ซึ่งอาศัยอยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำวาร์ตา ซึ่งในปัจจุบันคือภูมิภาควีแยลกอปอลสกา โดยเริ่มมาตั้งแต่กลางคริสต์ศตวรรษที่ 6[ 31] ชื่อของชนเผ่านี้มีต้นกำเนิดมาจากภาษาโปรโต-อินโด-ยุโรป คำว่า *pleh₂- (ที่ราบ) และภาษาโปรโต-สลาวิก คำว่า pole (ทุ่งกว้าง)[ 31] [ 32] ในทางนิรุกติศาสตร์นั้นได้มีการพลิกแพลงคำจากภูมิลักษณ์ ของภูมิภาคและภูมิประเทศอันราบเรียบของวีแยลกอปอลสกา[ 33] ชื่อประเทศโปแลนด์ในภาษาอังกฤษ นั้น (Poland ) ถูกประดิษฐ์คำขึ้นในคริสต์ทศวรรษที่ 1560 โดยมาจากภาษาเยอรมันกลาง-สูง คำว่า Pole(n) และได้เติมคำหลังต่อท้ายว่า land ที่มีความหมายว่า ผู้คนหรือประเทศชาติ[ 34] [ 35] ก่อนที่จะถูกเอามาใช้ ส่วนชื่อประเทศโปแลนด์ในภาษาละติน (Polonia ) ก็ถูกนำมาใช้อย่างกว้างขวาง ทั่วยุโรปภายในยุคกลาง [ 36]
ประวัติศาสตร์
โปแลนด์เคยเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียต ในการรบวอร์ซอ โปแลนด์ต้องสู้กับสหภาพโซเวียตที่มีทหารมากกว่าถึงห้าเท่า แต่ทหารโปแลนด์ที่รักชาติก็สามารถขับไล่รัสเซียออกไปได้ ต่อมาโปแลนด์เกิดความขัดแย้งภายในประเทศ นาซีเยอรมนีได้เรียกร้องผนวกท่าเรือเสรีดานซิกแต่โปแลนด์ปฏิเสธ นาซีเยอรมนีกับสหภาพโซเวียตได้ทำสนธิสัญญาโมโลตอฟ-ริบเบนทรอพและร่วมมือกันเข้ายึดครองโปแลนด์ ในปี พ.ศ. 2482 โดยเยอรมนีจะเข้ายึดด้านตะวันตก ส่วนสหภาพโซเวียตจะเข้ายึดด้านตะวันออก แต่รัฐบาลของโปแลนด์ได้หลบลี้ภัยไปยังประเทศอังกฤษและจัดตั้งเป็นรัฐบาลพลัดถิ่นทำการต่อสู้กับนาซีเยอรมนีต่อไป
ในระหว่างอยู่ภายใต้การครอบครองของนาซีเยอรมัน นาซีได้ทำการกวาดต้อนชาวยิวในโปแลนด์หลายล้านคนไปยังค่ายกักกัน โดยเฉพาะค่ายกักกันเอาชวิตซ์ และทำการสังหารหมู่อย่างโหดและทารุณ ต่อมาในปี 1945 กองทัพแดงแห่งสหภาพโซเวียตได้เข้ายึดครองโปแลนด์และได้ให้ปกครองด้วยระบอบคอมมิวนิสต์ หลังสงครามโลกครั้งที่สองและสงครามเย็น ประเทศโปแลนด์ได้เป็นหนึ่งในสมาชิกของประเทศในยุโรปตะวันออกที่ปกครองด้วยระบอบคอมมิวนิสต์
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้ง ตั้งอยู่ใจกลางทวีปยุโรป มีพรมแดนติด 7 ประเทศ ได้แก่ ทิศเหนือจรดรัสเซีย (แคว้นคาลีนินกราด) ทิศตะวันออกเฉียงเหนือและทิศตะวันออกจรดลิทัวเนีย เบลารุส และยูเครน ทิศใต้จรดสโลวาเกียและสาธารณรัฐเช็ก ทิศตะวันตกจรดเยอรมนี และทิศเหนือจรดทะเลบอลติก
ภูมิประเทศ เป็นพื้นที่ราบเกือบทั้งประเทศ นอกจากบริเวณชายแดนทางใต้เป็นทิวเขาตาตรา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาคาร์เพเทียและภูเขาซูดีทีส ซึ่งมียอดเขาสูงที่สุดคือยอด Rysy สูงจากระดับน้ำทะเล 8,200 ฟุต เป็นพรมแดนธรรมชาติกั้นระหว่างโปแลนด์กับสโลวาเกีย โปแลนด์มีแม่น้ำสายสำคัญคือ แม่น้ำโอเดอร์ที่อยู่ทางตะวันตกเฉียงใต้ และแม่น้ำวิสตูลาที่อยู่ทางตะวันออกของประเทศ
การเมือง
บริหาร
โปแลนด์เป็นประเทศที่ปกครองโดยระบอบประชาธิปไตยแบบมีผู้แทน โดยมีประธานาธิบดี เป็นประมุขแห่งรัฐ [ 37] [ 38] โครงสร้างของรัฐบาลนั้น มีศูนย์กลางอยู่ที่คณะรัฐมนตรี ที่นำโดยนายกรัฐมนตรี ประธานาธิบดีจะแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีตามข้อเสนอของนายกรัฐมนตรี ซึ่งมักจะมาจากพันธมิตรในสภาเซย์ม เป็นส่วนใหญ่ ประธานาธิบดีจะได้รับเลือกตั้งจากคะแนนเสียงอยู่ทุก ๆ 5 ปี โดยประธานาธิบดี คนปัจจุบันคืออันด์แชย์ ดูดา และนายกรัฐมนตรี คนปัจจุบันคือมาแตอุช มอราวีแยตสกี [ 39]
การแบ่งเขตการปกครอง
โปแลนด์แบ่งเขตการปกครองระดับบนสุดออกเป็น 16 จังหวัด (โปแลนด์ : województwa ) ได้แก่
การปกครองในระดับรองลงไปจากจังหวัดได้แก่
อำเภอ (powiaty ) แบ่งเป็น
อำเภอชนบท (powiaty ziemskie ) 314 แห่ง และ
อำเภอนคร (powiaty grodzkie ) 65 แห่ง
เทศบาล (gminy ) 2,478 แห่ง
ดูเพิ่ม
หมายเหตุ
↑ Many declared more than one ethnic or national identity. The percentages of ethnic Poles and minorities depend on how they are counted. 94.83% declared exclusively Polish identity, 96.88% declared Polish as their first identity and 97.10% as either first or second identity. Around 98% declared some sort of Polish as their first identity.
↑ การเข้ารับศาสนาคริสต์ในประเทศโปแลนด์ถือเป็นหนึ่งในเหตุการณ์สำคัญที่สุดในประวัติศาสตร์ของประเทศ โดยไม่สนถึงการติดต่อทางศาสนาหรืออื่น ๆ เพราะว่าเป็นการรวมชนเผ่าโปแลนด์ ให้เป็นหนึ่ง[ 6]
↑ พื้นที่โปแลนด์ตามสำนักงานสถิติกลาง มีพื้นที่ 312,679 ตารางกิโลเมตร (120,726 ตารางไมล์) โดยมีพื้นดิน 311,888 ตารางกิโลเมตร (120,421 ตารางไมล์) และพื้นน้ำส่วนใน 791 ตารางกิโลเมตร (305 ตารางไมล์)[ 9]
↑ อังกฤษ : Poland ; โปแลนด์ : Polska , [ˈpɔlska] ( ฟังเสียง ) ปอลสกา
↑ อังกฤษ: Republic of Poland ; โปแลนด์: Rzeczpospolita Polska , [ʐɛt͡ʂpɔˈspɔlita ˈpɔlska] ( ฟังเสียง )
อ้างอิง
↑ รัฐธรรมนูญสาธารณรัฐโปแลนด์ มาตราที่ 27
↑ Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 [National-ethnic, linguistic and religious structure of Poland. National Census of Population and Housing 2011 ] (PDF) (ภาษาโปแลนด์). Central Statistical Office. 2015. ISBN 978-83-7027-597-6 .
↑ Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 [Population. Number and demographical-social structure. National Census of Population and Housing 2011 ] (PDF) (ภาษาโปแลนด์). Central Statistical Office. 2013. ISBN 978-83-7027-521-1 .
↑ "Special Eurobarometer 493, European Union: European Commission, September 2019, pages 229–230" . ec.europa.eu (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 3 October 2020 .
↑ "Poland - The World Factbook" . 22 September 2021. สืบค้นเมื่อ 8 October 2021 .{{cite web }}
: CS1 maint: url-status (ลิงก์ )
↑ Christian Smith (1996). Disruptive Religion: The Force of Faith in Social-movement Activism . Psychology Press. ISBN 978-0-415-91405-5 . สืบค้นเมื่อ 9 September 2013 – โดยทาง Google Books.
↑ "The Act of December 29, 1989 amending the Constitution of the Polish People's Republic" . Internetowy System Aktów Prawnych. สืบค้นเมื่อ 18 October 2020 . (ในภาษาโปแลนด์)
↑ GUS. "Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018 roku" .
↑ 9.0 9.1 9.2 "Concise Statistical Yearbook of Poland, 2008" (PDF) . Central Statistical Office. 28 July 2008. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 28 October 2008. สืบค้นเมื่อ 12 August 2008 .
↑ "Surface water and surface water change" . Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). สืบค้นเมื่อ 11 October 2020 .
↑ demografia.stat.gov.pl/. "Population. Size and structure and vital statistics in Poland by territorial division. As of December 31, 2019" . stat.gov.pl . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2020-06-18. สืบค้นเมื่อ 2021-08-27 . ; ;
↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 "World Economic Outlook Database, October 2019" . IMF.org . International Monetary Fund . สืบค้นเมื่อ 30 October 2019 .
↑ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey" . ec.europa.eu . Eurostat . สืบค้นเมื่อ 20 March 2020 .
↑ "Human Development Report 2020" (PDF) (ภาษาอังกฤษ). United Nations Development Programme . 10 December 2019. สืบค้นเมื่อ 10 December 2019 .
↑ Johnson, Lonnie R. (1996). Central Europe: enemies, neighbors, friends . Oxford University Press. p. 3 . ISBN 978-0-19-802607-5 .
↑ "Poland" . 28 February 2017.
↑ Lukowski, Jerzy; Zawaszki, Hubert (2001). A Concise History of Poland (First ed.). University of Stirling Libraries – Popular Loan (Q 43.8 LUK): Cambridge University Press. p. 3 . ISBN 978-0-521-55917-1 . {{cite book }}
: CS1 maint: location (ลิงก์ )
↑ Norman Davies, Europe: A History , Pimlico 1997, p. 554: Poland-Lithuania was another country which experienced its 'Golden Age' during the sixteenth and early seventeenth centuries. The realm of the last Jagiellons was absolutely the largest state in Europe
↑ Piotr Stefan Wandycz (2001). The price of freedom: a history of East Central Europe from the Middle Ages to the present . Psychology Press. p. 66. ISBN 978-0-415-25491-5 . สืบค้นเมื่อ 13 August 2011 .
↑ Gehler, Michael; Steininger, Rolf (2005). Towards a European Constitution: A Historical and Political Comparison with the United States (ภาษาอังกฤษ). Böhlau Verlag Wien. p. 13. ISBN 978-3-205-77359-7 . Poland had actually managed to pass a first progressive constitution on 3, May 1795; this was Europes first written constitution.
↑ Tatjana Tönsmeyer; Peter Haslinger; Agnes Laba (2018). Coping with Hunger and Shortage under German Occupation in World War II . Springer. p. 188. ISBN 978-3-319-77467-1 .
↑ Materski & Szarota (2009)
↑ "Poland promoted to developed market status by FTSE Russell" . Emerging Europe . September 2018. สืบค้นเมื่อ 1 January 2021 .
↑ "The World Factbook — Central Intelligence Agency" . www.cia.gov . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2011-06-04. สืบค้นเมื่อ 12 April 2019 . ; ;
↑ "Human Development Indicators – Poland" . Human Development Reports . United Nations Development Programme. 2020. สืบค้นเมื่อ 16 December 2020 .
↑ "World's Safest Countries Ranked — CitySafe" . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 15 April 2017. สืบค้นเมื่อ 14 April 2017 .
↑ "Poland 25th worldwide in expat ranking" . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2018-11-06. สืบค้นเมื่อ 14 April 2017 .
↑ Administrator. "Social security in Poland" . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 12 March 2016. สืบค้นเมื่อ 24 April 2017 . ; ;
↑ "Healthcare in Poland – Europe-Cities" . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 24 April 2017. สืบค้นเมื่อ 24 April 2017 .
↑ UNESCO World Heritage. "Poland" . UNESCO World Heritage Centre . สืบค้นเมื่อ 29 July 2021 .
↑ 31.0 31.1 Gliński, Mikołaj (6 December 2016). "The Many Different Names of Poland" . Culture.pl . สืบค้นเมื่อ 31 March 2019 .
↑ Lehr-Spławiński, Tadeusz (1978). Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój . Warszawa (Warsaw): Państwowe Wydawnictwo Naukowe. p. 64.
↑ Potkański, Karol (2004) [1922]. Pisma pośmiertne. Granice plemienia Polan . Vol. Volume 1 & 2. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. p. 423. ISBN 978-83-7063-411-7 .
↑ Harper, Douglas (n.d.). "Poland (n.)" . Online Etymology Dictionary . สืบค้นเมื่อ 1 August 2021 .
↑ Harper, Douglas (n.d.). "Pole (n.)" . Online Etymology Dictionary . สืบค้นเมื่อ 1 August 2021 .
↑ Buko, Andrzej (2014). Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland . Leiden: Brill. p. 36. ISBN 978-90-04-28132-5 .
↑ Cienski, Jan (12 October 2019). "Europe's Poland puzzle" . POLITICO .
↑ "Constitutional history of Poland" . ConstitutionNet .
↑ "Kornel Morawiecki funeral mass held in Warsaw" . www.thefirstnews.com .
แหล่งข้อมูลอื่น
ลิงก์ไปยังบทความที่เกี่ยวข้อง
นานาชาติ ประจำชาติ ภูมิศาสตร์ ศิลปิน ประชาชน อื่น ๆ