สระบุรี เป็นจังหวัดหนึ่งในภาคกลางของประเทศไทย ตั้งอยู่ทางตะวันออกของภาคกลาง นับเป็นเสมือนด่านผ่านระหว่างภาคกลางกับภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีแหล่งท่องเที่ยวมากมายทั้งทางประวัติศาสตร์และแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และยังเป็นจังหวัดที่มีความสำคัญต่อภาคอุตสาหกรรมลำดับต้น ๆ ของประเทศไทย
สภาพภูมิศาสตร์ของจังหวัดสระบุรี นับว่าเป็นทำเลแห่งการเพาะปลูก ได้รับความอุดมสมบูรณ์จากแม่น้ำสายหลัก คือแม่น้ำป่าสัก และสภาพโดยทั่วไปเป็นที่ราบลุ่ม
ประวัติศาสตร์
สระบุรีเป็นเมืองสำคัญเมืองหนึ่งแต่โบราณ สันนิษฐานว่าตั้งขึ้นเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2092 ในรัชสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ การตั้งเมืองนี้สันนิษฐานว่า พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้แบ่งเขตพื้นที่บางส่วนของเมืองลพบุรี เมืองนครนายก และเมืองนครราชสีมา มารวมกันตั้งขึ้นเป็นเมืองสระบุรี ทั้งนี้เพื่อต้องการให้เป็นศูนย์ระดมพลเมืองในยามศึกสงคราม เพราะฉะนั้นตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นต้นมา จึงมักพบเรื่องราวของจังหวัดสระบุรีเกี่ยวกับการศึกสงครามอยู่เสมอ
ชื่อจังหวัด
สำหรับที่มาของคำว่า "สระบุรี" สันนิษฐานว่า เพราะเหตุที่ทำเลที่ตั้งครั้งแรกมีบึงอยู่ใกล้ คือ "บึงหนองโง้ง" เมื่อตั้งเมืองขึ้นจึงได้นำเอาคำว่า "สระ" มารวมเข้ากันกับคำว่า "บุรี" เป็นชื่อเมือง "สระบุรี"
ภูมิศาสตร์
ภูมิประเทศ
สภาพภูมิประเทศโดยทั่วไปมีลักษณะ ดังนี้ ตอนเหนือ ตะวันออก และตอนกลางของจังหวัดเป็นป่ามีเนินเขาสลับที่ราบสูง ซึ่งเหมาะในการปลูกพืชไร่ ตอนใต้และตะวันตกส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ราบเหมาะในการทำนา แม่น้ำที่สำคัญมีเพียงสายเดียว คือ แม่น้ำป่าสัก ซึ่งนับว่าเป็นเส้นเลือดใหญ่ของจังหวัดสระบุรี โดยอาศัยน้ำใช้ในการเกษตร และประโยชน์อย่างอื่น แม่น้ำป่าสักไหลผ่านอำเภอมวกเหล็ก อำเภอแก่งคอย อำเภอเมืองสระบุรี อำเภอเสาไห้ ไปบรรจบกับแม่น้ำเจ้าพระยาที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา คิดเป็นความยาวประมาณ 105 กิโลเมตร นอกจากนั้นสระบุรียังมีคลองที่สำคัญ ๆ หลายสาย เช่น คลองรพีพัฒน์ คลองเริงราง คลองวิหารแดง และคลองเพรียว เป็นต้น
ภูมิอากาศ
สภาพโดยทั่วไปมีภูมิอากาศแบบร้อนชื้น อยู่ภายใต้อิทธิพลของลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ และยังได้รับอิทธิพลจากพายุดีเปรสชันและพายุไต้ฝุ่นอีกด้วย โดยเฉพาะในช่วงเดือนสิงหาคมถึงเดือนกันยายนมีอุณหภูมิเฉลี่ย 28.3 องศาเซลเซียส มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยปีละประมาณ 1147.6 มิลลิเมตร มีฤดูต่าง ๆ 3 ฤดูคือ
- ฤดูร้อน ระหว่างเดือนมีนาคม-พฤษภาคม อากาศร้อนและแห้งแล้ง
- ฤดูฝน ระหว่างเดือนมิถุนายน-ตุลาคม อากาศจะชุ่มชื้นในเดือนกันยายน
- ฤดูหนาว ระหว่างเดือนพฤศจิกายน-กุมภาพันธ์ อากาศจะหนาวเย็นสลับกับอากาศร้อน
อุทยานแห่งชาติ
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด
- คำขวัญประจำจังหวัด: พระพุทธบาทสูงค่า เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ ฐานผลิตอุตสาหกรรม เกษตรนำล้ำแหล่งเที่ยว หนึ่งเดียวกะหรี่ปั๊บนมดี ประเพณีตักบาตรดอกไม้งาม เหลืองอร่ามทุ่งทานตะวัน ลือลั่นเมืองชุมทาง
- คำขวัญประจำจังหวัด (เดิม): พระพุทธบาทลือนาม แหล่งน้ำอุดม นมเนื้อมากมาย หลากหลายโรงงาน ถิ่นข้าวสารพันธุ์ดี มีมะม่วงรสเลิศ งามบรรเจิดธรรมชาติ
- ตราประจำจังหวัด : เป็นรูปมณฑปครอบรอยพระพุทธบาท ณ วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร ซึ่งวาดจากภาพถ่ายของจริง
- ธงประจำจังหวัดสระบุรี : เป็นแถบสี แดง-ขาว-แดง ทุกแแถบยาวเท่า ๆ กัน มีตราประจำจังหวัดสระบุรีอยู่ตรงกลางผืนธง
- ต้นไม้ประจำจังหวัด: ต้นตะแบกนา (Lagerstroemia floribunda)
- ดอกไม้ประจำจังหวัด: ดอกสุพรรณิการ์ (Cochlospermum regium)
- สัตว์น้ำประจำจังหวัด: ปูน้ำตกสระบุรีหรือปูหิน (Larnaudia larnaudii)
การเมืองการปกครอง
รายชื่อผู้ว่าราชการจังหวัด
รายชื่อผู้ว่าราชการจังหวัดสระบุรี
ลำดับ
|
ชื่อ
|
ระยะเวลาดำรงตำแหน่ง
|
1 |
พระยาพิไชยรณรงค์สงคราม (ดิศ) |
พ.ศ. 2441 - 2452
|
2 |
พระสุระราชภักดี (อ่วม) |
พ.ศ. 2452 - 2456
|
3 |
พระบุรีสราธิการ (เป้า จารุเสถียร) |
พ.ศ. 2456 - 2457
|
4 |
พระยาสุรินทรภักดีศรีไผทสมันต์ (ส่าง) |
พ.ศ. 2457 - 2458
|
5 |
พระพิศาลสงคราม (ผล) |
พ.ศ. 2458 - 2460
|
6 |
พระยารามราชเดช (ม.ร.ว.ปาน นพวงศ์) |
พ.ศ. 2461 - 2465
|
7 |
พระทวาราวดีภิบาล (เชย ชัยประภา) |
พ.ศ. 2465 - 2467
|
8 |
พระจรูญภารการ (โป๊ กูระมะโรหิต) |
พ.ศ. 2467 - 2472
|
9 |
พระยาบุรีสราธิการ (โจ้ กนิษฐรัต) |
พ.ศ. 2472 - 2476
|
10 |
พระยาสุรพลพิพิธ (เป้า สุมนดิษฐ์) |
พ.ศ. 2476 - 2476
|
11 |
พระพิชัยศรแผลง (ผ่อง เอมมะวรรธนะ) |
พ.ศ. 2476 - 2481
|
12 |
นายอุดม บุญประกอบ |
พ.ศ. 2481 - 2484
|
13 |
ขุนนครรัฐเขตต์ (สุนทร ตามไท) |
พ.ศ. 2484 - 2486
|
14 |
ร.ต.อ.พระพิชิตบัญชาการ (ทรัพย์ พิชิต) |
พ.ศ. 2486 - 2487
|
15 |
พ.ต.เล็ก ทองสุนทร |
พ.ศ. 2488 - 2489
|
16 |
นายอุดม บุณยประสพ |
พ.ศ. 2489 - 2489
|
17 |
นายชม ชาตินันทน์ |
พ.ศ. 2489 - 2490
|
18 |
ร.ท.ถวิล ระวังภัย |
พ.ศ. 2490 - 2492
|
19 |
นายชุบ พิเศษนครกิจ |
พ.ศ. 2492 - 2494
|
20 |
นายสาย หุตะเจริญ |
พ.ศ. 2495 - 2496
|
21 |
พ.ต.อ.ตระกูล วิเศษรัตน์ |
พ.ศ. 2496 - 2496
|
22 |
นายประสิทธิ์ อุไรรัตน์ |
พ.ศ. 2496 - 2501
|
23 |
ขุนสนิท ประชากร |
พ.ศ. 2501 - 2504
|
24 |
นายวรวิทย์ รังสิโยทัย |
พ.ศ. 2504 - 2509
|
25 |
นายประพจน์ เรขะรุจิ |
พ.ศ. 2509 - 2513
|
26 |
นายวิสิษฐ์ ไชยพร |
พ.ศ. 2513 - 2514
|
|
รายชื่อผู้ว่าราชการจังหวัดสระบุรี (ต่อ)
ลำดับ
|
ชื่อ
|
ระยะเวลาดำรงตำแหน่ง
|
27 |
นายวิทยา เกสรเสาวภาค |
พ.ศ. 2514 - 2515
|
28 |
นายเลิศ หงษ์ภักดี |
พ.ศ. 2515 - 2520
|
29 |
นายโชดก วีรธรรมพูลสวัสดิ์ |
พ.ศ. 2520 - 2522
|
30 |
นายอารีย์ วงศ์อารยะ |
พ.ศ. 2522 - 2523
|
31 |
นายสนิท รุจิณรงค์ |
พ.ศ. 2523 - 2527
|
32 |
นายธานี โรจนาลักษณ์ |
พ.ศ. 2527 - 2531
|
33 |
นายไพฑูรย์ สุนทรวิภาต |
พ.ศ. 2531 - 2532
|
34 |
นายอภัย จันทนจุลกะ |
พ.ศ. 2532 - 2534
|
35 |
นายศักดา ลาภเจริญ |
พ.ศ. 2534 - 2535
|
36 |
นายปริญญา นาคฉัตรีย์ |
พ.ศ. 2535 - 2536
|
37 |
นายประกิต เทพชนะ |
พ.ศ. 2536 - 2538
|
38 |
นายอำนวย ยอดเพชร |
พ.ศ. 2538 - 2540
|
39 |
นายประยูร พรหมพันธุ์ |
พ.ศ. 2540 - 2541
|
40 |
นายสุนทร ริ้วเหลือง |
พ.ศ. 2541 - 2544
|
41 |
นายนรินทร์ พานิชกิจ |
พ.ศ. 2544 - 2545
|
42 |
นายทวีป เทวิน |
พ.ศ. 2545 - 2548
|
43 |
นายชุมพร พลรักษ์ |
พ.ศ. 2549 - 2549
|
44 |
นายธวัชชัย เทอดเผ่าไทย |
พ.ศ. 2549 - 2551
|
45 |
นายธนเษก อัศวานุวัตร |
ตุลาคม 2551 - 30 กันยายน 2552
|
46 |
นายถาวร พรหมมีชัย |
1 ตุลาคม 2552 - 30 กันยายน 2556
|
47 |
นายสุทธิพงษ์ จุลเจริญ |
1 ตุลาคม 2556 - 1 มิถุนายน 2557
|
48 |
นายวิเชียร พุฒิวิญญู |
2 มิถุนายน 2557 - 30 กันยายน 2559
|
49 |
นายบัณฑิตย์ เทวีทิวารักษ์ |
1 ตุลาคม 2559 - 30 กันยายน 2561
|
50 |
นายแมนรัตน์ รัตนสุคนธ์ |
1 ตุลาคม 2561 - 30 กันยายน 2565
|
51 |
นายผล ดำธรรม |
1 ตุลาคม 2565 - 30 กันยายน 2566
|
52 |
นายบัญชา เชาวรินทร์ |
1 ตุลาคม 2566 - ปัจจุบัน
|
|
การปกครองส่วนภูมิภาค
การปกครองแบ่งออกเป็น 13 อำเภอ 111 ตำบล 965 หมู่บ้าน
การปกครองส่วนท้องถิ่น
จังหวัดสระบุรีมีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจำนวนทั้งสิ้น 109 แห่ง แบ่งออกเป็น องค์การบริหารส่วนจังหวัด 1 แห่ง คือ องค์การบริหารส่วนจังหวัดสระบุรี, เทศบาลเมือง 4 แห่ง, เทศบาลตำบล 34 แห่ง และองค์การบริหารส่วนตำบล 71 แห่ง โดยเทศบาลสามารถจำแนกได้ตามพื้นที่ดังนี้
อำเภอเมืองสระบุรี
อำเภอแก่งคอย
อำเภอเฉลิมพระเกียรติ
อำเภอดอนพุด
|
อำเภอบ้านหมอ
- เทศบาลตำบลท่าลาน
- เทศบาลตำบลบ้านหมอ
- เทศบาลตำบลตลาดน้อย
- เทศบาลตำบลบางโขมด
- เทศบาลตำบลสร่างโศก
- เทศบาลตำบลหนองบัว
อำเภอพระพุทธบาท
|
อำเภอมวกเหล็ก
อำเภอวังม่วง
- เทศบาลตำบลวังม่วง
- เทศบาลตำบลคำพราน
- เทศบาลตำบลแสลงพัน
อำเภอวิหารแดง
- เทศบาลตำบลวิหารแดง
- เทศบาลตำบลหนองหมู
อำเภอเสาไห้
- เทศบาลตำบลเสาไห้
- เทศบาลตำบลสวนดอกไม้
- เทศบาลตำบลบ้านยาง
- เทศบาลตำบลเมืองเก่า
- เทศบาลตำบลต้นตาล-พระยาทด
- เทศบาลตำบลหัวปลวก
|
อำเภอหนองแค
อำเภอหนองแซง
อำเภอหนองโดน
|
ประชากร
สถิติประชากรตามทะเบียนราษฎรจังหวัดสระบุรีปี | ประชากร | ±% |
---|
2553 | 617,384 | — |
---|
2554 | 620,454 | +0.5% |
---|
2555 | 625,689 | +0.8% |
---|
2556 | 629,261 | +0.6% |
---|
2557 | 633,460 | +0.7% |
---|
2558 | 637,673 | +0.7% |
---|
2559 | 640,065 | +0.4% |
---|
2560 | 642,040 | +0.3% |
---|
2561 | 645,024 | +0.5% |
---|
2562 | 645,911 | +0.1% |
---|
2563 | 643,828 | −0.3% |
---|
2564 | 643,963 | +0.0% |
---|
2565 | 638,582 | −0.8% |
---|
2566 | 638,826 | +0.0% |
---|
อ้างอิง:กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย |
การศึกษา
- ระดับอุดมศึกษา
สถานที่ท่องเที่ยว
- สถานที่ท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์
- สถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติ
การขนส่ง
เส้นทางคมนาคมทางถนนที่สำคัญของจังหวัดสระบุรี คือ
จากกรุงเทพมหานครมีรถโดยสารประจำทางทั้งรถธรรมดาและรถปรับอากาศของ บริษัท ขนส่ง จำกัด ออกจากสถานีขนส่งหมอชิต ถนนกำแพงเพชร 2 วันละ 28 เที่ยว
ส่วนการขนส่งทางราง จากสถานีรถไฟกรุงเทพ มีบริการเดินรถไฟไปจังหวัดสระบุรีทุกวัน วันละหลายขบวน ใช้เวลาเดินทางประมาณ 2 ชั่วโมง และบางขบวนยังสามารถแวะลงได้ที่สถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย และสถานีรถไฟมวกเหล็กได้ด้วย นอกจากนี้ ยังมีทางรถไฟสายเหนือผ่านที่อำเภอบ้านหมอและอำเภอหนองโดนด้วยอีกเช่นกัน
บุคคลที่มีชื่อเสียง
- ด้านศาสนา
- ด้านวงการบันเทิง
- ด้านกีฬา
- ด้านการเมือง
อ้างอิง
ดูเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
14°32′N 100°53′E / 14.53°N 100.88°E / 14.53; 100.88
- แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ จังหวัดสระบุรี
สถานที่ใกล้เคียงกับจังหวัดสระบุรี |
---|
|
|
---|
อำเภอ | | |
---|
ประวัติศาสตร์ | |
---|
ภูมิศาสตร์ | |
---|
เศรษฐกิจ | |
---|
สังคม | การศึกษาและวัฒนธรรม | |
---|
สาธารณสุข | |
---|
กีฬา | |
---|
การเมือง | |
---|
|
---|
|
|
---|
เขต 1 | | |
---|
เขต 2 | |
---|
เขต 3 | |
---|
เขต 4 | |
---|
เขต 5 | |
---|
เขต 6 | |
---|
เขต 7 | |
---|
เขต 8 | |
---|
เขต 9 | |
---|
เขต 10 | |
---|