ถนัด คอมันตร์

พันเอกพิเศษ ถนัด คอมันตร์ ป.จ., ม.ป.ช., ม.ว.ม.
ถนัด คอมันตร์ ใน พ.ศ. 2518
รองนายกรัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 11 มีนาคม พ.ศ. 2524 – 19 มีนาคม พ.ศ. 2526 (2 ปี 18 วัน)
นายกรัฐมนตรี	เปรม ติณสูลานนท์
ดำรงตำแหน่ง 3 มีนาคม พ.ศ. 2523 – 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2524 (0 ปี 362 วัน)
นายกรัฐมนตรี	เปรม ติณสูลานนท์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ
ดำรงตำแหน่ง 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2502 – 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 (12 ปี 280 วัน)
นายกรัฐมนตรี	สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ถนอม กิตติขจร
ก่อนหน้า	พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์
ถัดไป	จรูญพันธ์ อิศรางกูร ณ อยุธยา
หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์
ดำรงตำแหน่ง 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2522 – 3 เมษายน พ.ศ. 2525 (2 ปี 281 วัน)
ก่อนหน้า	หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช
ถัดไป	พิชัย รัตตกุล
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	9 พฤษภาคม พ.ศ. 2457 จังหวัดพระนครธนบุรี ประเทศสยาม
เสียชีวิต	3 มีนาคม พ.ศ. 2559 (101 ปี) กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
ศาสนา	พุทธ
พรรคการเมือง	ประชาธิปัตย์ (2489–2513, 2514–2559) สหประชาไทย (2513–2514)
คู่สมรส	ท่านผู้หญิงโมลี คอมันตร์
ศิษย์เก่า	มหาวิทยาลัยบอร์โดซ์ มหาวิทยาลัยปารีส(Ph.D.)[1]
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
สังกัด	กองทัพบกไทย
ประจำการ	2506–2559
ยศ	พันเอก (พิเศษ)[2]

พันเอก (พิเศษ)^[3] ถนัด คอมันตร์ (9 พฤษภาคม พ.ศ. 2457 – 3 มีนาคม พ.ศ. 2559) เป็นนักการเมืองชาวไทย อดีตหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ อดีตรองนายกรัฐมนตรีในรัฐบาลพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ และอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศในรัฐบาลจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ จนถึงรัฐบาลจอมพล ถนอม กิตติขจร

ถนัด คอมันตร์ เดิมมีชื่อว่า "ถนัดกิจ คอมันตร์" เป็นบุตรของพระยาพิพากษาสัตยาธิปตัย (โป๋ คอมันตร์) เนติบัณฑิตไทยรุ่นแรก กับคุณหญิงถนอม พิพากษาสัตยาธิปตัย

พ.ศ. 2461 เข้าศึกษาในระดับประถมศึกษาที่โรงเรียนเซนต์โยเซฟคอนเวนต์ ถึง พ.ศ. 2465 จึงเข้าศึกษาในระดับมัธยมศึกษาที่โรงเรียนอัสสัมชัญ (อสช 7066) จนจบมัธยม 5 ในปี พ.ศ. 2471 แล้วไปศึกษาต่อด้านนิติศาสตร์ที่ประเทศฝรั่งเศส จนจบปริญญาตรีจากมหาวิทยาลัยบอร์โดซ์ ปริญญาโทและปริญญาเอกจากมหาวิทยาลัยปารีส

พ.ศ. 2483 ถนัดจึงกลับประเทศไทย เข้ารับราชการในกระทรวงการต่างประเทศ และในวันที่ 28 เมษายน ปีถัดมา จึงสมรสกับโมลี วีรางกูร ธิดาคนรองของนายเป๋า วีรางกูร กับนางชุน วีรางกูร บุตรีของพระยาอนุกูลสยามกิจ^[4]

วันที่ 18 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2506 ถนัดได้รับพระราชทานยศเป็นพันเอก (พิเศษ) นายทหารพิเศษ สังกัดกรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์ และแต่งตั้งเป็นราชองครักษ์พิเศษ^[3] และเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ^[5]

เคยดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตไทยในหลายประเทศ เช่น สหรัฐ เป็นต้น ได้รับการยกย่องในฐานะผู้วางรากฐานความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ โดยมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการก่อตั้ง "สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้" (หรืออาเซียน) ขึ้นเมื่อ ปี พ.ศ. 2510 และต่อมา พ.อ.(พิเศษ) ดร.ถนัด คอมันตร์ ยังได้รับเลือกให้เป็น สมาชิกฝ่ายไทย ใน ศาลประจำอนุญาโตตุลาการ ณ กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์ มีวาระ 6 ปี ระหว่างปี พ.ศ. 2539 - พ.ศ. 2545

ในทางการเมือง เคยเป็นหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ ระหว่างปี พ.ศ. 2522 - 2525 หลังหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช หัวหน้าพรรคคนที่ 2 ลาออกจากตำแหน่ง ซึ่งนับเป็นช่วงวิกฤตที่สุดของพรรคประชาธิปัตย์ ที่กระแสความนิยมตกต่ำอย่างรุนแรงและสมาชิกในพรรคเกิดความแตกแยกกัน โดยผลการเลือกตั้งในปี พ.ศ. 2522 ในกรุงเทพฯ ได้ ส.ส. เพียงคนเดียว คือตัว ถนัด เองที่เป็น ส.ส.กรุงเทพมหานคร เขต 6 (เขตพญาไทและเขตป้อมปราบศัตรูพ่าย) โดย พ.อ.(พิเศษ) ดร.ถนัด คอมันตร์ ต้องรับภาระในตำแหน่ง หัวหน้าพรรค เพื่อประคองพรรคให้อยู่รอดต่อไปได้ และเคยได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2516^[6] และในปี พ.ศ. 2523 ได้รับแต่งตั้งเป็นรองนายกรัฐมนตรี ในรัฐบาลพลเอกเปรม ติณสูลานนท์^[7] เขามีหลานชายคนหนึ่งเป็นนักธุรกิจที่เคลื่อนไหวทางการเมืองคืออัมรินทร์ คอมันตร์

ในทางวิชาการ เคยดำรงตำแหน่งอธิการบดีคนแรกของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ช่วงเดือนเมษายน พ.ศ. 2511 ถึง เดือนมีนาคม พ.ศ. 2512^[8] และเป็นกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ ในสถาบันอุดมศึกษาหลายแห่ง

กล่าวกันว่าโดยส่วนตัว ถนัด คอมันตร์ ขณะดำรงตำแหน่งหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์นั้น ไม่ลงรอยกับพิชัย รัตตกุล ซึ่งดำรงตำแหน่งเป็นหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์คนถัดมา ในขณะนั้นนายพิชัยเป็นกรรมการบริหารพรรค เนื่องจากมีสภาพเหมือนคู่แข่งกัน ในการทำงานระหว่างดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ซึ่งอยู่คนละรัฐบาล และต่างขั้วกัน โดยถ้ามีผู้ใดถามถึง นายพิชัย กล่าวกันว่า พ.อ.(พิเศษ) ดร.ถนัด คอมันตร์ จะตอบเสมอ ๆ ว่า "ไม่รู้จักคน ๆ นี้"^[9]

ถนัด คอมันตร์ ถึงแก่อสัญกรรมเนื่องจากหลอดเลือดสมองตีบ เมื่อวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2559 เวลา 15.49 น. ณ โรงพยาบาลรามาธิบดี สิริอายุได้ 101 ปี 298 วัน ตั้งศพบำเพ็ญที่บ้านพักส่วนตัวที่ถนนเพชรบุรี^[10]

วันที่ 5 มีนาคม พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ อดีตนายกรัฐมนตรีไทย เป็นผู้แทนพระองค์พระราชทานน้ำหลวงอาบศพ ณ บ้านพักของเขา ต่อมาพระราชทานโกศมณฑป เนื่องจากถึงแก่อสัญกรรมระหว่างปฏิบัติหน้าที่ และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระราชทานพวงมาลาประจำพระองค์และพระบรมวงศ์ศานุวงศ์อีกด้วย

วันที่ 28 กรกฎาคม เวลา 14.00 น. โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ แทนพระองค์ไปพระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส

พันเอกพิเศษ ถนัด คอมันตร์ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ดังนี้

• พ.ศ. 2511 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)^[11]
• พ.ศ. 2503 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)^[12]
• พ.ศ. 2502 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)^[13]
• พ.ศ. 2509 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))^[14]
• พ.ศ. 2485 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามอินโดจีน (ช.ร.)^[15]
• พ.ศ. 2506 – เหรียญราชการชายแดน (ช.ด.)^[16]
• พ.ศ. 2509 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)^[17]
• พ.ศ. 2503 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 2 (ภ.ป.ร.2)^[18]

•  สเปน :
  • พ.ศ. 2503 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อิซเบลลาชาวคาทอลิก ชั้นประถมาภรณ์
•  บริเตนใหญ่ :
  • พ.ศ. 2504 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์นักบุญไมเคิลและจอร์จ^[19]

•  เยอรมนี :
  • พ.ศ. 2504 - เครื่องอิสริยาภรณ์คุณธรรมแห่งสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี^[19]

•  โปรตุเกส :
  • พ.ศ. 2504 - เครื่องเสนาอิสริยาภรณ์แห่งพระคริสต์^[19]

•  อิตาลี :
  • พ.ศ. 2504 - เครื่องอิสริยาภรณ์คุณธรรมแห่งสาธารณรัฐอิตาลี ชั้นที่ 1^[19]

•  นครรัฐวาติกัน :
  • พ.ศ. 2504 - เครื่องอิสริยาภรณ์ปิอุสที่ 9 ชั้นประถมาภรณ์^[19]

•  เบลเยียม :
  • พ.ศ. 2504 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์เลออปอล ชั้นที่ 1^[19]

•  ฝรั่งเศส :
  • พ.ศ. 2504 - เครื่องอิสริยาภรณ์เลฌียงดอเนอร์ ชั้นที่ 1^[19]

•  ลักเซมเบิร์ก :
  • พ.ศ. 2504 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์มงกุฏโอ๊ก ชั้นที่ 1^[19]

•  มาเลเซีย :
  • พ.ศ. 2505 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์ปังกวนเนการา ชั้นที่ 1^[20]
•  ญี่ปุ่น :
  • พ.ศ. 2506 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อาทิตย์อุทัย ชั้นที่ 1^[21]

•  ไต้หวัน :
  • พ.ศ. 2506 - เครื่องอิสริยาภรณ์ดาราอันสุกสกาว ชั้นที่ 1^[22]
  • พ.ศ. 2506 - เครื่องอิสริยาภรณ์เมฆมงคล ชั้นที่ 1^[23]

•  กรีซ :
  • พ.ศ. 2506 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์จอร์จที่ 1 ชั้นที่ 1^[23]

•  เวียดนามใต้ :
  • พ.ศ. 2507 - เครื่องอิสริยาภรณ์คิม คานห์ ชั้นที่ 1^[24]

•  สวีเดน :
  • พ.ศ. 2507 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์ดาวขั้วโลก ชั้นประถมาภรณ์^[24]
•  นอร์เวย์ :
  • พ.ศ. 2507 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์นักบุญโอลาฟ ชั้นประถมาภรณ์^[24]
•  เดนมาร์ก :
  • พ.ศ. 2507 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์แดนเนอโบร ชั้นประถมาภรณ์^[24]
•  เกาหลีใต้ :
  • พ.ศ. 2507 - เครื่องอิสริยาภรณ์กิตติคุณแห่งการทูต ชั้นที่ 1^[25]
  • พ.ศ. 2509 - เครื่องอิสริยาภรณ์กิตติคุณด้านการบริการ ชั้นที่ 1^[26]

•  เอธิโอเปีย :
  • พ.ศ. 2510 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์เมเนลิกที่ 2 ชั้นที่ 1

•  เม็กซิโก :
  • พ.ศ. 2510 - เครื่องอิสริยาภรณ์แอซเท็กอีเกิล ชั้นที่ 1

•  บราซิล :
  • พ.ศ. 2510 - เครื่องอิสริยาภรณ์ดาวกางเขนใต้ ชั้นที่ 1

•  ออสเตรีย :
  • พ.ศ. 2512 - เครื่องอิสริยาภรณ์กิตติคุณแห่งสาธารณรัฐออสเตรีย ชั้นมหาดารา

•  ฟิลิปปินส์ :
  • พ.ศ. 2541 - เครื่องอิสริยาภรณ์ซิกาตูนา ชั้นที่ 1
  • พ.ศ. 2560 - เครื่องอิสริยาภรณ์ลาคันดูลา ชั้นที่ 1 (ย้อนหลังการถึงแก่อสัญกรรม)

ลำดับสาแหรกของถนัด คอมันตร์
2. พระยาพิพากษาสัตยาธิปตัย (โป๋ คอมันตร์)                                   1. ถนัด คอมันตร์                                         6. พระเจริญราชธน (เท่ง เลาหเศรษฐี)                             3. คุณหญิงถนอม พิพากษาสัตยาธิปตัย                                   7. ซิว เลาหเศรษฐี

• แถลงการณ์ถนัด-รัสก์

• สัมภาษณ์ พ.อ.(พิเศษ) ดร. ถนัด คอมันตร์ ใครปล้นไทย: เบื้องหลังแผนสนับสนุนการโจมตีค่าเงินบาท