พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช มีพระนามเดิมว่า พระองค์เจ้าพงศ์อิศเรศ ทรงเป็นต้นราชสกุลอิศรเสนา ประสูติเมื่อวันจันทร์ แรม 2 ค่ำ เดือน 12 ปีวอก ตรงกับวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2343 เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 8 ในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ วังหน้าในรัชกาลที่ 2 กับเจ้าจอมมารดาสำลี พระธิดาในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ทรงเป็นเจ้านายฝ่ายหน้าพระองค์เดียวที่เป็นพระราชนัดดาของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี (หลานตา) และพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (หลานปู่)

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดพระกรุณาให้สถาปนาพระองค์เจ้าพงศ์อิศเรศเป็นพระเจ้าราชวงศ์เธอ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช ทรงศักดินา 11000 เมื่อ วันจันทร์ เดือนหก แรม 13 ค่ำ ปีจอ พ.ศ. 2405 พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดชสิ้นพระชนม์เมื่อวันพฤหัสบดี ขึ้น 10 ค่ำ เดือน 8 อุตราสาฒ ปีจอ ตรงกับ พ.ศ. 2417 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะพระชันษาได้ 75 ปี

มีพระโอรส 8 พระองค์ และพระธิดา 4 องค์ รวม 12 องค์

• ประสูติแต่หม่อมพลับ ธิดาพระยาประชาชีพ (ศิลา) พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี มีพระโอรส และพระธิดา รวม 5 องค์
  • หม่อมเจ้าสัตบุศ อิศรเสนา สมรสกับเจ้าหญิงในวงศ์เจ้าเจ็ดตน
  • หม่อมเจ้ากระจ่าง อิศรเสนา ต.จ.,บ.ช.,บ.ม.,ร.จ.พ. เสกสมรสกับหม่อมเจ้าหญิงเลื่อน เกสรา พระธิดาในพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอานุภาพพิศาลศักดิ์
  • หม่อมเจ้าจันตรี อิศรเสนา
  • หม่อมเจ้าไม่ปรากฏพระนาม
  • หม่อมเจ้าเสาวรศ อิศรเสนา เสกสมรสกับหม่อมมุหน่าย
• ประสูติแต่หม่อมแจ้ง อิศรเสนา ณ อยุธยา
  • หม่อมเจ้าทองคำ อิศรเสนา
  • หม่อมเจ้าหญิงอรชร อิศรเสนา (พ.ศ. 2372-2428)^[1]
  • หม่อมเจ้าสาย อิศรเสนา
• ประสูติแต่หม่อมพุ่ม อิศรเสนา ณ อยุธยา
  • หม่อมเจ้าหญิงอิน อิศรเสนา
• ประสูติแต่หม่อมสงวน อิศรเสนา ณ อยุธยา
  • หม่อมเจ้าปุ้ย อิศรเสนา
• ประสูติแต่หม่อมถมยา อิศรเสนา ณ อยุธยา
  • หม่อมเจ้าพุธยี่แสง อิศรเสนา

• ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2544. 490 หน้า. ISBN 974-222-648-2
• เล็ก พงษ์สมัครไทย, สายสัมพันธ์ ราชสกุลพระเจ้าตาก กับราชวงศ์จักรี^{[ลิงก์เสีย]} ศิลปวัฒนธรรม ฉบับที่ 270 วันที่ 1 เมษายน 2545