อักษรไทลื้อ

อักษรไทลื้อใหม่; ᦟᦲᧅᦷᦎᦺᦑᦟᦹᧉ; สิบสองปันนาไต่
ชนิด	อักษรสระประกอบ
ช่วงยุค	ตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 1950
ทิศทาง	ซ้ายไปขวา
ภาษาพูด	ไทลื้อ
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่	ชุดตัวอักษรไซนายดั้งเดิม[a] ชุดตัวอักษรฟินิเชีย[a] ชุดตัวอักษรแอราเมอิก[a] พราหมี ทมิฬ-พราหมี กทัมพะหรือปัลลวะ ปยูหรือมอญเก่า มอญ อักษรธรรม อักษรไทลื้อใหม่; ; ; ; ; ; ; ; ;
ISO 15924
ISO 15924	Talu (354), New Tai Lue
ยูนิโคด
ยูนิโคดแฝง	New Tai Lue
ช่วงยูนิโคด	U+1980-U+19DF
	บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ

อักษรไทลื้อใหม่ (ᦟᦲᧅᦷᦎᦺᦑᦟᦹᧉ "หลิกโต๊ไตหลื่อ") หรือเรียกอีกชื่อว่า สิบสองปันนาไต่^[4] และอักษรไทตัวย่อ เป็นอักษรสระประกอบที่ใช้เขียนภาษาไทลื้อ โดยพัฒนาในประเทศจีนช่วงคริสต์ทศวรรษ 1950 อักษรไทลื้อใหม่มีฐานจากอักษรธรรมล้านนาที่พัฒนาขึ้นใน ป. ค.ศ. 1200 รัฐบาลจีนสนับสนุนอักษรนี้ไว้แทนที่อักษรแบบเก่า อย่างไรก็ตาม เนื่องจากไม่มีการบังคับสอนด้วยอักษรนี้ ทำให้หลายคนไม่สามารถอ่านอักษรไทลื้อใหม่ได้ นอกจากนี้ ชุมชนชาวไทลื้อในประเทศพม่า, ลาว, ไทย และเวียดนามยังคงใช้อักษรธรรมล้านนาต่อไป

ประวัติ

อักษรไทลื้อเก่า

มีลักษณะใกล้เคียงกับอักษรล้านนา เนื่องจากได้รับอิทธิพลทางศาสนาพุทธจากอาณาจักรล้านนา

อักษรไทลื้อใหม่

พัฒนามาจากอักษรไทลื้อเก่าเมื่อราว พ.ศ. 2493 เพื่อใช้แทนอักษรเดิมที่ใช้มาตั้งแต่ พ.ศ. 1743 อักษรแบ่งเป็นอักษรสูงกับอักษรต่ำ พยัญชนะที่เป็นตัวสะกดจะมีรูปเฉพาะ รัฐบาลจีนได้รณรงค์ให้ชาวไทลื้อในจีนใช้อักษรนี้ แต่หลังจาก พ.ศ. 2523 ชาวไทลื้อได้รื้อฟื้นอักษรแบบเดิมขึ้นมาอีก ส่วนชาวไทลื้อในลาว พม่าและไทย ยังใช้อักษรแบบเดิมอยู่

พยัญชนะ

ต้น

พยัญชนะมักมาเป็นคู่เพื่อระบุเสียงวรรณยุกต์ 2 อัน (สูงและต่ำ) ซึ่งคล้ายกับอักษรไทยและอักษรลาว^[4]


สัทอักษรสากล	อักษรสูง (ไทลื้อใหม่)	เทียบรูปอักษรไทย	อักษรต่ำ (ไทลื้อใหม่)	เทียบรูปอักษรไทย
/ka/	ᦂ	ก	ᦅ	ค
/xa/	ᦃ	ข	ᦆ	ฅ
/ŋa/	ᦄ	หฺง	ᦇ	ง
/t͡sa/	ᦈ	จ	ᦋ	ช
/sa/	ᦉ	ส	ᦌ	ซ
/ja/	ᦊ	ย, อฺย (ตรงกับ ຢ ຢາ ในอักษรลาว)	ᦍ	ย
/da/	ᦡ	ด	ᦤ	ด
/ta/	ᦎ	ต	ᦑ	ท
/tʰa/	ᦏ	ถ	ᦒ	ธ
/na/	ᦐ	หฺน	ᦓ	น
/ba/	ᦢ	บ	ᦥ	บ
/pa/	ᦔ	ป	ᦗ	พ
/pʰa/	ᦕ	ผ	ᦘ	ภ
/fa/	ᦚ	ฝ	ᦝ	ฟ
/ma/	ᦖ	หฺม	ᦙ	ม
/la/	ᦜ	หฺล	ᦟ	ล
/wa/	ᦛ	หฺว	ᦞ	ว
/ha/	ᦠ	ห	ᦣ	ร/ฮ
/ʔa/	ᦀ	อ	ᦁ	อ
/kʷa/	ᦦ	กฺว	ᦨ	คฺว
/xʷa/	ᦧ	ขฺว	ᦩ	ฅฺว
/sʷa/	ᦪ	สฺว	ᦫ	ซฺว

ท้าย

พยัญชนะท้ายไม่มีเสียงท้ายดั้งเดิมเป็นสระ /a/^[4] แต่จะมีรูปพยัญชนะหน้าดัดแปลงเป็นเครื่องหมายวิราม ลักษณะคล้ายตะขอ:


สัทอักษรสากล	รูปอักษรไทลื้อใหม่	เทียบรูปอักษรไทย	หมายเหตุ
/k̚/	ᧅ	ก	มาตราตัวสะกดแม่ กก
/t̚/	ᧆ	ด	มาตราตัวสะกดแม่ กด
/p̚/	ᧇ	บ	มาตราตัวสะกดแม่ กบ
/ŋ/	ᧂ	ง	มาตราตัวสะกดแม่ กง
/n/	ᧃ	น	มาตราตัวสะกดแม่ กน
/m/	ᧄ	ม	มาตราตัวสะกดแม่ กม
/w/	ᧁ	ว	มาตราตัวสะกดแม่ เกอว
/ʔ/	ᦰ	ะ	เครื่องหมายวิสรรชนีย์ สำหรับพยางค์ที่ ไม่มีพยัญชนะท้าย (มาตราตัวสะกดแม่ ก กา)

สระ

พยัญชนะมีสระดั้งเดิมเป็นสระ /a/ ในตารางข้างล่าง '◌' แสดงเป็นพยัญชนะและใช้ระบุที่ตั้งของสระหลายแบบ:

สระเสียงสั้น			สระเสียงยาว			สระประสมเสียง i (มาตราตัวสะกดแม่ เกอย)
อักษรไทลื้อใหม่	เทียบรูปอักษรไทย	สัทอักษรสากล	อักษรไทลื้อใหม่	เทียบรูปอักษรไทย	สัทอักษรสากล	อักษรไทลื้อใหม่	เทียบรูปอักษรไทย	สัทอักษรสากล
ไม่มี	ไม่มี	/a/				ᦺ◌	ไ-	/aj/
◌ᦰ	-ะ	/aʔ/	◌ᦱ	-า	/aː/	◌ᦻ	-าย	/aːj/
◌ᦲᦰ	-ิ	/iʔ/	◌ᦲ	-ี	/i(ː)/
◌ᦹᦰ	-ึ	/ɯʔ/	◌ᦹ	-ื	/ɯ(ː)/	◌ᦿ	-ืย	/ɯj/
ᦵ◌ᦰ	เ-ะ	/eʔ/	ᦵ◌	เ-	/e(ː)/
ᦶ◌ᦰ	แ-ะ	/ɛʔ/	ᦶ◌	แ-	/ɛ(ː)/
◌ᦳ	-ุ	/u(ʔ)/	◌ᦴ	–ู	/uː/	◌ᦼ	–ูย	/uj/
ᦷ◌ᦰ	โ-ะ	/oʔ/	ᦷ◌	โ-	/o(ː)/	◌ᦽ	-วย	/oj/
◌ᦸᦰ	เ-าะ	/ɔʔ/	◌ᦸ	-อ	/ɔ(ː)/	◌ᦾ	-อย	/ɔj/
ᦵ◌ᦲᦰ	เ-อะ	/ɤʔ/	ᦵ◌ᦲ	เ-อ, เ-ิ	/ɤ(ː)/	ᦵ◌ᧀ	เ-อย, เ-ย	/ɤj/

วรรณยุกต์

อักษรไทลื้อใหม่มีสัญลักษณ์วรรณยุกต์สองแบบที่ท้ายพยางค์: ᧈ และ ᧉ^[4] เนื่องจากการแสดงวรรณยุกต์ 2 เสียงต้องใช้พยัญชนะ 2 ตัว เครื่องหมายเสียงวรรณยุกต์จึงสามารถแสดงรูปวรรณยุกต์เฉพาะได้ 6 เสียง:

	เสียงสูง			เสียงต่ำ
สัญลักษณ์		ᧈ	ᧉ		ᧈ	ᧉ
แสดงด้วยอักษรเสียง k	ᦂ	ᦂᧈ	ᦂᧉ	ᦅ	ᦅᧈ	ᦅᧉ
เทียบรูปอักษรไทย	ก	ก่	ก้	ค	ค่	ค้
สัทอักษรสากล	/ka˥/	/ka˧˥/	/ka˩˧/	/ka˥˩/	/ka˧/	/ka˩/
ทับศัพท์	ka¹	ka²	ka³	ka⁴	ka⁵	ka⁶

อักษรย่อ

มีการใช้อักษรย่อแค่สองตัวอักษร:

คำว่า ᦶᦟᦰ และ (/lɛʔ˧/) สามารถย่อได้เป็น ᧞
คำว่า ᦶᦟᧁᧉ แล้ว (/lɛu˩/) สามารถย่อได้เป็น ᧟

ตัวเลข

อักษรไทลื้อมีชุดตัวเลขของตัวเอง:

0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
᧐	᧑/᧚	᧒	᧓	᧔	᧕	᧖	᧗	᧘	᧙

ถ้าเลข ᧑ อาจสับสนกับสระ ᦱ จะมีการใช้รูปอักขระเลขหนึ่งอีกแบบ (᧚) แทน^[4]

ยูนิโคด

ไทลื้อใหม่ Unicode.org chart (PDF)
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
U+198x	ᦀ	ᦁ	ᦂ	ᦃ	ᦄ	ᦅ	ᦆ	ᦇ	ᦈ	ᦉ	ᦊ	ᦋ	ᦌ	ᦍ	ᦎ	ᦏ
U+199x	ᦐ	ᦑ	ᦒ	ᦓ	ᦔ	ᦕ	ᦖ	ᦗ	ᦘ	ᦙ	ᦚ	ᦛ	ᦜ	ᦝ	ᦞ	ᦟ
U+19Ax	ᦠ	ᦡ	ᦢ	ᦣ	ᦤ	ᦥ	ᦦ	ᦧ	ᦨ	ᦩ	ᦪ	ᦫ
U+19Bx	ᦰ	ᦱ	ᦲ	ᦳ	ᦴ	ᦵ	ᦶ	ᦷ	ᦸ	ᦹ	ᦺ	ᦻ	ᦼ	ᦽ	ᦾ	ᦿ
U+19Cx	ᧀ	ᧁ	ᧂ	ᧃ	ᧄ	ᧅ	ᧆ	ᧇ	ᧈ	ᧉ
U+19Dx	᧐	᧑	᧒	᧓	᧔	᧕	᧖	᧗	᧘	᧙	᧚				᧞	᧟

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

↑ ^1.0 ^1.1 Diringer, David (1948). Alphabet a key to the history of mankind. p. 411.
↑ Hartmann, John F. (1986). "The spread of South Indic scripts in Southeast Asia". Crossroads: An Interdisciplinary Journal of Southeast Asian Studies. 3 (1): 6–20. JSTOR 40860228.
↑ Penth, Hans (1986). "On the History of Thai scripts" (PDF). {{cite journal}}: Cite journal ต้องการ |journal= (help)
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 ^4.4 "The Unicode Standard, Chapter 16.6: New Tai Lue" (PDF). Unicode Consortium. March 2020.

อักษรไทลื้อ

[diringer-1] 1.0 ^1.1 Diringer, David (1948). Alphabet a key to the history of mankind. p. 411.

[2] Hartmann, John F. (1986). "The spread of South Indic scripts in Southeast Asia". Crossroads: An Interdisciplinary Journal of Southeast Asian Studies. 3 (1): 6–20. JSTOR 40860228.

[3] Penth, Hans (1986). "On the History of Thai scripts" (PDF). {{cite journal}}: Cite journal ต้องการ |journal= (help)

[TUS-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 ^4.4 "The Unicode Standard, Chapter 16.6: New Tai Lue" (PDF). Unicode Consortium. March 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]