อักษรกลาโกลิติก

กลาโกลิติก
ตัวอย่างข้อความจาก "หนังสือสวดมนต์เคียฟ" และ "พระวรสารแร็งส์"
ชนิด	อักษร
ผู้ประดิษฐ์	นักบุญซีริลแห่งเทสซาโลนีกา
ช่วงยุค	ค.ศ. 862/863 ถึงสมัยกลาง
ทิศทาง	ซ้ายไปขวา
ภาษาพูด	สลาวอนิกคริสตจักรเก่า (แบบกลม), โครเอเชีย (แบบเหลี่ยม)
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่	ไฮเออโรกลีฟอียิปต์ ไซนายดั้งเดิม ฟินิเชีย กรีก[1] กลาโกลิติก
ISO 15924
ISO 15924	Glag (225), ​Glagolitic
ยูนิโคด
ยูนิโคดแฝง	Glagolitic
ช่วงยูนิโคด	U+2C00–U+2C5F Glagolitic U+1E000–U+1E02F Glag. Supplement
บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ

อักษรกลาโกลิติก (อังกฤษ: Glagolitic script, ⰃⰎⰀⰃⰑⰎⰉⰜⰀ, glagolitsa) เป็นอักษรสลาฟที่เก่าที่สุดเท่าที่รู้จัก ยอมรับกันโดยทั่วไปว่านักบุญซีริล นักบวชชาวบัลแกเรียจากเทสซาโลนีกา ประดิษฐ์ขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 9 โดยมร ค.ศ. 863 จักรพรรดิมิคาเอลที่ 3 แห่งไบแซนไทน์ส่งตัวเขากับนักบุญเมโธเดียสไปที่เกรตโมเรเวีย เพื่อเผยแผ่ศาสนาคริสต์แก่ชาวสลาฟตะวันตกในบริเวณนั้น ทั้งสองจึงตัดสินใจแปลหนังสือพิธีกรรมไปเป็นภาษาสลาฟร่วมสมัยที่ประชากรทั่วไปเข้าใจ (ปัจจุบันรู้จักกันในชื่อภาษาสลาวอนิกคริสตจักรเก่า) และซีริลตัดสินใจประดิษฐ์อักษรใหม่ที่มีชื่อว่า กลาโกลิติก ซึ่งอิงจากสำเนียงท้องถิ่นของชนเผ่าสลาฟจากรอบเทสซาโลนีกา หลังจากซีริลและเมโธเดียสเสียชีวิต จึงยกเลิกการใช้งานอักษรกลาโกลิติกในโมเรเวียเพื่อความต้องการทางการเมืองหรือศาสนา

ใน ค.ศ. 886 ลูกศิษย์ของซีริลและเมโธเดียสถูกขับออกจากประเทศ และย้ายไปที่จักรวรรดิบัลแกเรียที่ 1 แทน อักษรซีริลลิกที่พัฒนาในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 9 รวมอักษรบางส่วนที่น่าจะมาจากอักษรกลาโกลิติก ทั้งอักษรกลาโกลิติกและซีริลลิกยังคงมีผู้ใช้งานในบัลแกเรียจนกระทั่งคริสต์ศตวรรษที่ 13–14

เมื่อประเทศที่พูดภาษากลุ่มสลาฟหันมาใช้อักษรละตินและอักษรซีริลลิกในสมัยใหม่ตอนต้น อักษรกลาโกลิติกยังคงมีผู้ใช้งานจำกัดเพียงในด้านศาสนา และเลิกใช้งานในคริสต์ศตวรรษที่ 19 ตั้งแต่นั้นมา อักษรนี้ก็กลายเป็นหัวข้อที่น่าสนใจทางวิชาการ หลังมีการค้นพบทางโบราณคดีหลายครั้ง

คำว่า กลาโกลิติก มาจากภาษาละตินใหม่ glagoliticus และภาษาโครเอเชีย glagoljica ซึ่งมาจากภาษาสลาวอนิกคริสตจักรเก่า ⰳⰾⰰⰳⱁⰾⱏ (glagolŭ) ที่หมายถึง "การเปล่งเสียง" หรือ "คำศัพท์"^[2]

ชื่อ glagolitsa คาดว่าพัฒนาขึ้นในประเทศโครเอเชียประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 14 และมีที่มาจากศัพท์ glagoljati ที่แยกเป็น "รูปกริยา (glagol) โดยใช้ (jati)" หมายถึงมิสซาในพิธีสวดของสลาวอนิกคริสตจักรเก่า^[3][4]

ยูนิโคด	แบบกลม	แบบเหลี่ยม	อักษรซีริลลิก	เสียง	ชื่อในOCS	ชื่อในCS	ความหมาย	ต้นตอ
Ⰰ			А	/ɑ/	Azъ	Az	ฉัน/ผม	อักษรฟินิเชีย aleph 𐤀‎ หรือเครื่องหมายกางเขน[5]
Ⰱ			Б	/b/	Buky	Buky	ตัวอักษร	ไม่ทราบ,[5] น่าจะมาจากอักษรฮีบรู bet בּ‎[6] หรือแอราเมอิก bīt ܒ‎[7]
Ⰲ			В	/ʋ/	Vědě	Vedi	(คุณ/เขา/เธอ/มัน) รู้	น่าจะอักษรละติน V[5] หรือ dobro กลับหัว Ⰴ[8]
Ⰳ			Г, Ґ	/ɡ/	Glagoli	Glagoli	พูด (อดีตหรือมาลาสั่ง)	น่าจะอักษรกรีก gamma แบบเขียน${\displaystyle \gamma }$[5]
Ⰴ			Д	/d/	Dobro	Dobro	ความเมตตา/ดี	อักษรกรีก delta Δ[5]
Ⰵ			Є, Е, Э, Ё	/ɛ/	Jestъ	Yest	คือ/มีอยู่	น่าจะอักษรซามาริทัน īy ࠄ‎ หรือกรีก sampi ϡ[5]
Ⰶ			Ж	/ʒ/	Živěte	Zhivete	ชีวิต/อาศัย (มาลาสั่งพหุพจน์บุรุษที่ 2)	ไม่ทราบ[5] น่าจะคอปติก janja ϫ[ต้องการอ้างอิง] หรือสัญลักษณ์โหราศาสตร์ของราศีมีน ♓︎
Ⰷ			Ѕ	/d͡z/	Dzělo	Zelo	มาก	ไม่ทราบ[5] น่าจะอักษรอาร์มีเนีย ja Ձ[9]
Ⰸ			З	/z/	Zemlja	Zeml(j)a	โลก/พื้น/ดิน	น่าจะเป็นอักษรกรีก theta θ อีกรูปแบบ[5]
Ⰹ, Ⰺ	,		Ι, Ї	/i/, /j/	Iže	Izhe	ซึ่งคือ	น่าจะอักษรกรีก upsilon Y[10] หรืออักษรกรีก iota ที่มีเครื่องหมายเหนือสระตัวที่สอง ϊ[5]
Ⰻ			И	/i/, /j/	I/ižei	I/izhey	และ	น่าจะเลียนแบบรูปปลา[10]
Ⰼ			Ꙉ, Ћ, Ђ	/dʑ/, /tɕ/	Djervь, ǵervь	Cherv, Djerv	ต้นไม้/ไม้	ไม่ทราบ[5]
Ⰽ			К	/k/	Kako	Kako	อย่างไร/เช่น	อักษรฮีบรู qoph ק‎‎[5]
Ⰾ	,		Л, Љ	/l/, /ʎ/	Ljudie	Lyudi	ผู้คน	น่าจะอักษรกรีก lambda λ[5]
Ⰿ			М	/m/	Myslite	Mislete	คิด (พหุพจน์บุรุษที่ 2)	อักษรกรีก mu μ[5] ส่วนในแบบเหลี่ยมถูกแทนที่ด้วยรูปที่คล้ายกับอักษรละติน/ซีริลลิก ส่วนหนึ่งเนื่องจากความซับซ้อน[11]
Ⱀ	,		Н, Њ	/n/, /ɲ/	Našь	Nash	ของเรา	[ไม่ทราบ][5]
Ⱁ			О	/ɔ/	Onъ	On	เขา, นั่น	[ไม่ทราบ][5]
Ⱂ			П	/p/	Pokoj	Pokoy	ความสงบ	น่าจะอักษรกรีกตอนต้น pi อีกรูปแบบ[5]
Ⱃ			Р	/r/	Rьci	Rtsi	จงพูด!/จงสะกด!	น่าจะอักษรกรีก rho ρ[5]
Ⱄ			С	/s/	Slovo	Slovo	คำศัพท์/คำพูด
Ⱅ			Т	/t/	Tvrьdo	Tverdo	แข็ง/ยาก/แน่ใจ	อาจากมาจากแถบของอักษรกรีก tau τ[5]
Ⱆ			У, Ѹ	/u/	Ukъ	Uk	การสอน	ตัวแฝดของอักษร onъ Ⱁ กับ izhitsa Ⱛ[5]
Ⱇ			Ф	/f/	Frьtъ	Fert		อักษรกรีก phi φ อีกแบบ[5]
Ⱈ			Х	/x/	Xěrъ	Kher		[ไม่ทราบ] (คล้ายกับ glagoli Ⰳ และอักษรละติน h)[5]
Ⱉ			Ѡ	/ɔ/	Otъ	Oht, Omega	จาก	ตัวแฝดของอักษร onъ Ⱁ กับภาพกระจกเงา[5]
Ⱋ			Щ	/tʲ/, /ʃ͡t/	Šta/Šča	Shta/Shcha		ตัวแฝดของอักษร sha Ⱎ เหนืออักษร tvrьdo Ⱅ[5]
Ⱌ			Ц	/t͡s/	Ci	Tsi		รูปท้ายของอักษรฮีบรู tsade ץ‎[5]
Ⱍ			Ч, Џ	/t͡ʃ/	Črьvъ	Cherv	หนอน	[ไม่ทราบ] (คล้ายกับอักษร shta Ⱋ;[5] อาจเป็นอักษรฮีบรูที่ไม่ใช้รูปท้าย tsade צ‎)
Ⱎ			Ш	/ʃ/	Ša	Sha	ความเงียบ/เงียบ	อักษรฮีบรู shin ש‎‎[5]
Ⱏ, Ⱜ	,	,	Ъ	/ŭ/, /ʊ/	Jerъ	Yer, Yor		น่าจะเป็นอักษรดัดแปลงของ onъ Ⱁ.[5] แบบ 'shtapic' อาจมาจากอักขระอะพอสทรอฟี[12]
ⰟⰊ			Ы	/ɯ/	Jery	Yerɨ		ตัวแฝด; ทวิอักษรของอักษร yer (Ⱏ) หรือ yerь (Ⱐ) กับอักษร izhe (Ⰹ, Ⰺ) หรือ i (Ⰻ).[5]
Ⱐ	,		Ь	/ĭ/, /ɪ/	Jerь	Yer`		น่าจะเป็นอักษรดัดแปลงของ onъ Ⱁ[5]
Ⱑ			Ѣ, Я	/æ/, /jɑ/	Jatь	Yat, Ya		น่าจะเป็นอักษรกรีก alpha แบบสลัก Α[5]
Ⱖ			Ё	/jo/				ไม่ทราบ:[5] สันนิษฐานว่าเป็นรูปประสมของ jonsь Ⱙ ข้างใต้; ในเวลานั้นออกเสียง /jo/ ไม่ได้
Ⱓ			Ю	/ju/	Ju	Yu		ไม่ทราบ[5]
Ⱔ			Ѧ	/ɛ̃/	[Ensь]	[yus เล็ก]		อักษร epsilon ε และยังใช้ระบุเสียงนาสิก[5]
Ⱗ			Ѩ	/jɛ̃/	[Jensь]	[iotated yus เล็ก]		ตัวแฝดของอักษร jestъ Ⰵ กับ ensь Ⱔ สำหรับเสียงนาสิก[5]
Ⱘ			Ѫ	/ɔ̃/	[Onsь]	[yus ใหญ่]		ตัวแฝดของอักษร onъ Ⱁ กับ ensь Ⱔ สำหรับเสียงนาสิก[5]
Ⱙ			Ѭ	/jɔ̃/	[Jonsь]	[iotated yus ใหญ่]		ตัวแฝดของอักษรที่ไม่ทราบกับ ensь Ⱔ สำหรับเสียงนาสิก[5]
Ⱚ			Ѳ	/θ/	[Thita]	Fita	Theta	อักษรกรีก theta θ[5]
Ⱛ			Ѵ	/ʏ/, /i/	Ižica	Izhitsa

อักษรกลาโกลิติกเป็นระบบการเขียนที่ใช้ในโลกซีรีส์หนังสือและวิดีโอเกม เดอะวิตเชอร์^[13]

• ตัวเลขกลาโกลิติก

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ อักษรกลาโกลิติก

แม่แบบ:Americana Poster

• Glagolitic text entry application
• Glagolitic manuscripts
• อักษรกลาโกลิติกในโครเอเชีย
• อักษรกลาโกลิติกในโครเอเชีย
• Glagolitic alphabet. Alternative encoding. – Proposals.
• The Glagolitic alphabet at omniglot.com
• The Budapest Glagolitic Fragments – links to a Unicode Glagolitic font, Dilyana
• Glagolitic Fonts
• Ancient Scripts: Glagolitic
• GNU FreeFont
• A simple 7-bit Squared Glagolitic font (.ttf)